„Błąd Kartezjusza” to książka, która zmieniła sposób, w jaki psychologia i neuronauka postrzegają relację między emocjami a rozumem. Światowej klasy neurolog sugeruje, że przekonanie o nadrzędności „czystego” rozumu nad emocjami to filozoficzny błąd, który przez wieki ograniczał nasze rozumienie ludzkiego umysłu. Książka stanowi pomost między filozofią, psychologią i neuronauką, ukazując emocje jako nieodzowny składnik racjonalności.
Emocje jako wsparcie dla rozumu
Antonio Damasio kwestionuje dualizm zapoczątkowany przez Kartezjusza, czyli przekonanie, że umysł i ciało są od siebie oddzielone. Zdaniem autora to właśnie ciało i emocje tworzą fundamenty świadomości i logicznego myślenia. Książka prezentuje ideę, że emocje nie są przeszkodą dla rozumu, lecz jego niezbędnym elementem – działają jak system sygnalizacyjny, który ułatwia podejmowanie trafnych decyzji.
Hipoteza markera somatycznego
Kluczowym wkładem Damasio w psychologię emocji i neuronaukę poznawczą jest hipoteza markera somatycznego. Zakłada ona, że emocje – poprzez fizjologiczne sygnały płynące z ciała – pomagają mózgowi oceniać potencjalne skutki naszych działań. Dzięki tym „markerom” jesteśmy w stanie intuicyjnie eliminować niekorzystne opcje, zanim jeszcze uruchomimy rozbudowane procesy analizy logicznej. To podejście tłumaczy, dlaczego osoby z uszkodzeniami części mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie emocji – mimo zachowania intelektu – mają ogromne trudności w podejmowaniu decyzji. Utrata emocjonalnych wskazówek skutkuje niezdolnością do wyznaczania priorytetów, oceny ryzyka czy przewidywania konsekwencji.
Zderzenie z filozofią – odwrócenie maksymy Kartezjusza
W ostatnim rozdziale książki autor otwarcie konfrontuje się z dziedzictwem Kartezjusza. Proponuje odwrócenie słynnego „Myślę, więc jestem” na „Jestem, więc myślę”. Argumentuje, że świadomość i zdolność myślenia są zakorzenione w biologicznym istnieniu – bez funkcjonującego ciała i jego sygnałów nie byłoby ani emocji, ani rozumu.
Dlaczego warto przeczytać „Błąd Kartezjusza”?
„Błąd Kartezjusza” to lektura obowiązkowa dla studentów psychologii, neurologii i kognitywistyki. Dzięki niej zyskujemy zrozumienie, że emocje to nie tylko subiektywne przeżycia, ale też mechanizmy adaptacyjne kluczowe dla przetrwania i podejmowania decyzji.
Autor pisze w sposób przystępny i angażujący. Książka, mimo naukowego charakteru, pozostaje zrozumiała dla szerokiego grona czytelników – również tych spoza świata akademickiego.
„Błąd Kartezjusza” to książka, która zmienia sposób myślenia o emocjach, rozumie i mózgu. Antonio Damasio przekonująco pokazuje, że racjonalność bez emocji jest niepełna, a ciało i umysł to nie dwa oddzielne światy, lecz jeden zintegrowany system. To inspirująca i dobrze udokumentowana opowieść o tym, jak emocje pomagają nam być ludźmi – podejmować decyzje, budować relacje, przewidywać skutki naszych działań.
Dziękujemy Copernicus Center Press za nieocenione wsparcie naszej inicjatywy czytelniczej.
